Odpowiednio zbilansowana dieta to ważna składowa profilaktyki zdrowotnej każdego konia. Wiele witamin oraz mikro- i makroelementów zwierzę otrzymuje wraz z paszą objętościową (np. siano i zielonka) i treściwą (m.in. ziarna zbóż). Właściwa podaż witamin i minerałów, dostosowana m.in. do wieku konia, jego aktywności i pory roku, ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie zwierzęcia, jego dobre samopoczucie i wysoką odporność organizmu. Jakie witaminy dla koni są niezbędne w diecie?

Jakie witaminy dla koni są odpowiednie?

Do najważniejszych witamin dla konia należą rozpuszczalne w tłuszczach witaminy A, D, E i K (są łatwo magazynowane w organizmie zwierzęcia) oraz witaminy C i z grupy B. Witaminy A, D i E muszą znaleźć się w końskim jadłospisie, bo organizm zwierzęcia nie wytwarza ich samodzielnie, w przeciwieństwie do witamin C i K oraz z grupy B.
Zastanawiasz się, jakie witaminy dla koni są najważniejsze i jakie role odgrywają w ich organizmach? W codziennej diecie koni powinny znaleźć się:

1. Witamina A. Obniża poziom cholesterolu we krwi. Niweluje wolne rodniki, a tym samym spowalnia procesy starzenia się komórek. Jest ważna dla reprodukcji koni i dla ich prawidłowego wzroku. Czym może skutkować niedobór tej witaminy dla koni? Wśród najpoważniejszych konsekwencji niedoborów witaminy A należy wymienić problemy ze wzrokiem i schorzenia skórne. Jej zbyt niska podaż może wpływać na osłabienie ścięgien i ogólne osłabienie odporności organizmu na infekcje, a także powodować kłopoty z prokreacją. Prawdziwe bogactwo witaminy A znajduje się w świeżej trawie i sianie dobrej jakości.
2. Witaminy z grupy B – m.in. tiamina (B1), ryboflawina (B2), niacyna (B3), kwas pantotenowy (B5), biotyna (B7), folacyna (B9) i kobalamina (B12). W jelitach konia zachodzą procesy, które prowadzą do powstania witamin z grupy B, dlatego dla ich właściwej podaży najważniejsze jest dbanie o mikroflorę bakteryjną jelit. Witaminy z grupy B są też dostarczane w gotowych suchych paszach dla koni. Mimo wszystko zdarza się, że konie cierpią na jej niedobór. Jak się przejawia i jakie mogą być tego konsekwencje? Niestety, objawy niedoboru witamin z grupy B u konia są niespecyficzne, warto jednak podawać je zawsze wtedy, kiedy zwierzę cierpi na schorzenia układu pokarmowego.
3. Witamina C (kwas askorbinowy). Zdrowe konie same syntetyzują ją w swoim organizmie, czasami jednak należy zdecydować się na suplementowanie jej witaminami dla koni. Dodatkowe podawanie preparatów z kwasem askorbinowym dotyczy przede wszystkim koni starszych, z alergiami i/lub cierpiących na anemię. Zbyt niski poziom syntetyzowania witaminy C zauważono również u koni podatnych na stres i w okresie rekonwalescencji. Dlaczego kwas askorbinowy jest tak ważną witaminą dla koni? Przede wszystkim wpływa na prawidłowe i harmonijne funkcjonowanie organizmu oraz redukcję wolnych rodników, które przyspieszają procesy starzenia się komórek. Jest także istotny dla dopływu tlenu do mięśni, tworzenia się kolagenu oraz zdrowia kości i zębów.
4. Witamina D. Ta witamina dla koni jest najważniejszą witaminą dla układu kostnego. Warto wiedzieć, że koń, który spędza czas na świeżym powietrzu, samodzielnie syntetyzuje witaminę D3. Z kolei inna postać witaminy D, która powinna być obecna w końskiej diecie, to witamina D2 pochodząca z roślin. Dlaczego ta witamina dla koni jest tak istotna? Przede wszystkim ułatwia przyswajanie z pożywienia, a potem metabolizowanie fosforu i wapnia. Niedobór witaminy D, który powoduje zbyt niską podaż wapnia i fosforu, może w konsekwencji doprowadzić do deformacji kości i ich łamliwości. W przypadku źrebiąt i młodych koni brak witaminy D ma negatywny wpływ na proces wzrostu. Bez względu na wiek konia zbyt małe ilości witaminy D mogę skutkować problemy ze stawami.
5. Witamina E. Hamuje działanie wolnych rodników, poza tym jest niezwykle ważna dla prawidłowego wzrostu i funkcjonowania mięśni. Niedobór witaminy E może prowadzić do osłabienia mięśni i utraty masy mięśniowej, a także do chorób mięśni szkieletowych i zwyrodnień. Ułatwia regenerowanie się mięśni po wyczerpującym treningu. W przypadku młodych koni jej niedobór prowadzi do anemii, a bez względu na wiek jest istotna dla prawidłowego działania układów nerwowego i odpornościowego. Witamina E jest również bardzo ważna dla płodności dorosłych zwierząt – zapewnia prawidłowe funkcjonowanie narządów płciowych klaczy i ogierów, poza tym wpływa na jakość nasienia. W suplementach często razem występują witamina E i selen dla koni, nierzadko duet ten uzupełnia jeszcze witamina C. Selen, podobnie jak witamina E, ma ogromne znaczenia dla prawidłowego rozwoju i pracy mięśni, także mięśni szkieletowych. Należy pamiętać jednak, aby zadbać o właściwe proporcje selenu, bo jego nadmiar może prowadzić m.in. do chorób zwyrodnieniowych kości i stawów oraz uszkodzenia ważnych narządów (serca i/lub wątroby).
6. Witamina K. Jest produkowana przez drobnoustroje żyjące w jelitach koni, poza tym jej podaż zapewnia także codzienne jedzenie siana. Witamina K odgrywa ważną rolę w procesach krzepnięcia krwi. Jej niedobór może prowadzić do arytmii serca, bladości błon śluzowych i krwawienia. Witamina K w parze z selenem poprawia przemianę materii i wpływa na rozwój mięśni.

Witamina dla koni – jak je dobrać do diety?

Podaż witamin dla konia z codziennej diety wynika bezpośrednio z jego menu. Poza ziarnami zbóż czy słomą, którą dostaje od człowieka, istotnym elementem wyżywienia wielu zwierząt jest także zielonka. To, jakie rośliny zjada i jak duża jest ich różnorodność, zależy od tego, czy ma dostęp do pastwiska oraz jak wiele roślin i jakich gatunków je porasta.
Najlepiej uważnie przyjrzeć się temu, kiedy, gdzie i jak koń się odżywia, a potem swoje spostrzeżenia przekazać lekarzowi weterynarii, który wskaże, jakie witaminy dla konia trzeba suplementować. Nie wolno podawać zwierzęciu witamin dla konia na własną rękę, bo ich nadmiar jest tak samo szkodliwy jak niedobór. O właściwej podaży witamin, którą dobrać należy m.in. do aktywności konia, jego wieku, wzrostu i masy ciała, a także diety i pory roku, powinien zadecydować specjalista. Najlepiej, aby jego wskazania wynikały również z wyników badań krwi, zwłaszcza morfologii i profilów narządowych.
Co ważne, należy spojrzeć na codzienny jadłospis konia jak na całość i wspólnie z lekarzem weterynarii opracować pełen plan żywienia. Trzeba wziąć pod uwagę witaminy i minerały, a także ich sposób działania. Warto wiedzieć, że niektóre z nich mogą wzajemnie minimalizować lub potęgować swoje działania. Suplementację witamin dla koni należy wprowadzić możliwie najszybciej po zauważeniu objawów ich niedoboru. Za niepokojące sygnały można uznać np. spadek wagi, gorszy wygląd skóry, kopyt, ogona i/lub grzywy, obniżenie odporności, gorsze wyniki w zawodach jeździeckich czy apatię. Przedłużająca się zbyt niska podaż witamin w codziennej diecie będzie miała wpływ nie tylko na samopoczucie i wygląd zwierzęcia, lecz także może mieć poważne konsekwencje zdrowotne.
O poradę należy się zwrócić do lekarza weterynarii również w sytuacji, gdy Twoje zwierzę należy do grupy koni z wyższym zapotrzebowaniem na witaminy. Mowa przede wszystkim o klaczach źrebnych, źrebiętach, starszych koniach, a także wierzchowcach w okresie rekonwalescencji lub po kontuzjach.

Witaminy dla starszych koni – czy powinny być inne niż dla źrebiąt?

Podaż witamin zawsze należy dostosować do wieku, poziomu aktywności i diety konia. O tym, czy należy zdecydować się na suplementowanie witamin dla starszych koni lub źrebiąt, powinien zadecydować lekarz weterynarii.
Gdy mowa o witaminach dla starszych koni, warto mieć na uwadze, że zwierzęta w wieku senioralnym często mają trudności z jedzeniem paszy objętościowej (rośliny okopowe, zielonki i kiszonki) bogatej w witaminy i minerały. Problem dotyczy zwłaszcza witaminy K i witamin z grupy B. W diecie starszego konia niezwykle istotną funkcję pełni witamina C, z której syntetyzowaniem z wiekiem zwierzę może mieć problem. Weterynarze nierzadko zalecają ich uzupełnienie. Ważne witaminy dla starszych koni to również naturalne antyoksydanty, które spowalniają procesy starzenia się komórek. Poza witaminą C to jeszcze witaminy A i E. W kwestii minerałów i różnic pomiędzy młodymi a starszymi końmi warto przyjrzeć się tym pierwiastkom, które mają ogromny wpływ na mięśnie i kości. W przypadku obu grup wiekowych ogromne znaczenie mają wapń, magnez i fosfor we właściwych dla wieku i aktywności ilościach. U seniorów te trzy minerały należy uzupełnić o selen i cynk.
O witaminach dla źrebiąt warto myśleć jeszcze przed podjęciem decyzji o reprodukcji koni. Prawidłowy poziom witaminy E jest szczególnie ważny u koni przeznaczonych do hodowli. W przypadku ogierów wpływa ona na jakość nasienia i reguluje prawidłową pracę jąder. Z kolei u klaczy pozytywnie działa na narządy układu rozrodczego, poza ma wpływ na pasywne przenoszenie przeciwciał na źrebię, dzięki czemu w pierwszych miesiącach życia młody koń ma wyższą odporność. Istotne jest też powiązanie witaminy E z selenem dla koni w okresie wzrostu. Taki dueat ma ogromne znaczenie dla wszystkich mięśni źrebięcia, a niedobory mogą doprowadzić nawet do zwyrodnień mięśni i utrudnić ssanie mleka klaczy. Źrebię może pozyskiwać selen wyłącznie z mleka matki, w której diecie nie powinno brakować tego pierwiastka. Dlatego miej na uwadze, że najwięcej selenu znajduje się w dobrej jakości paszach dla dorosłych koni, a nie w zielonkach.
Po narodzinach poziom witamin i minerałów dla źrebiąt powinien zapewniać ich harmonijny rozwój. Szczególnie ważne są witamina A, która wspomaga wzrost źrebiąt, oraz witamina D istotna dla prawidłowego rozwoju kości. Brak witaminy D może powodować anemię u źrebiąt. Pierwiastki, które poza witaminami odgrywają istotną rolę w procesie wzrostu, to miedź, mangan, cynk i żelazo. Są odpowiedzialne za tworzenie komórek krwi oraz zdrowy rozwój szkieletu. Jeśli lekarz weterynarii zalecił podawanie źrebięciu suplementów i/lub witamin dla koni, to ważne, aby wybrany preparat był przeznaczony dla najmłodszych zwierząt w okresie wzrostu.

Witaminy dla koni sportowych – jakie suplementować?

Suplementy i witaminy dla koni sportowych mają za zadanie przede wszystkim wzmocnić wydolność organizmu i ułatwić jego szybką regenerację. Niezwykle istotne są także stawy – właściwie zbilansowana dieta wpływa na ruchomość stawów. Dzięki niej konie czują większy komfort ruchów, a ich chód jest swobodniejszy. Suplementy na stawy, w których znajdują się m.in. kolagen i glukozamina, polecane są także źrebiętom i młodym koniom w okresie wzrostu oraz wzmacniająco końskim seniorom. Tym pierwszym przydadzą się w okresie intensywnego wzrostu, a tym drugim – poprawią komfort poruszania się i zakres pracy stawów.
Po sezonie zimowym konie sportowe wracają zazwyczaj do częstszych i intensywniejszych treningów, dlatego w tym okresie dobrze uzupełnić ich dietę o elektrolity. Warto jednak pamiętać, że nie należy podawać ich tuż przed startem w zawodach jeździeckich, bo wzmagają pragnienie. Elektrolitów nie wolno także wpisać w dietę koni sportowych na stałe, bo długotrwałe stosowanie lub zbyt duża jednorazowa dawka elektrolitów może zaburzyć działanie układu pokarmowego, a w skrajnych przypadkach doprowadzić nawet do wrzodów żołądka.
W przypadku koni, na których trenujesz np. skoki przez przeszkody albo WKKW, często wskazane jest suplementowanie diety siarką organiczną. Jej rolą jest wzmocnienie stawów, więzadeł, ścięgien i mięśni, których wytrzymałość i zdolność do szybkiej regeneracji jest szczególnie ważna w przypadku koni sportowych. Z tych samych powodów najlepsze witaminy dla koni sportowych to m.in. witamina E, która odgrywa w organizmie wiele ważnych ról, a zapotrzebowanie na nią wzrasta wraz z intensywnością pracy lub treningów. Poza tym witamina E wspiera rozwój i prawidłową pracę mięśni. Koniom sportowym należy zapewnić także odpowiednią podaż witaminy D, która jest szczególnie ważna dla układu kostnego. Jeśli zamiast lekarz weterynarii zaleci podawanie koniu witamin i/lub suplementu diety, najlepiej razem z nim upewnij się, że żaden ze składników wskazanego suplementu nie znajduje się na liście substancji zabronionych przez FEI (wł. Fédération Équestre Internationale), czyli Międzynarodową Federację Jeździecką. W przeciwnym razie Twój koń ze względu na niewłaściwą dla koni sportowych suplementację może zostać wykluczony lub zdyskwalifikowany z zawodów.

Witaminy dla konia na zimę – jakich używać w chłodnym czasie, a jakich w lecie?

Wiele witamin dla konia jest dostarczanych do jego organizm wraz z zielonką. Wiosna, lato i wczesna jesień to okresy, w których zwierzęta wyprowadzane na pastwiska mogą niemalże bez ograniczeń korzystać ze świeżej trawy i roślin zielonych. Na zawartość witamin i minerałów w zielonce z pastwiska wpływ ma także jakość ziemi, na której rosną. Jeśli w najcieplejszych miesiącach zwierzę nie ma dostępu do pastwiska oraz zawsze zimą należy pomyśleć o suplementacji. Aby ustalić odpowiednią dawkę suplementów z witaminami dla konia na zimę, trzeba skonsultować się z weterynarzem. Zimą konie są bardziej narażone na infekcje niż latem, dlatego w przypadku niektórych zwierząt konieczne może być wzbogacenie diety w syntetyczne witaminy dla konia – te wspomagające odporność organizmu to przede wszystkim witaminy C i E oraz witaminy z grupy B.
Suplementowanie diety witaminami dla konia i minerałami należy zawsze traktować jak jej czasowe uzupełnienie. Zawsze trzeba konsultować podawanie preparatów witaminowych z lekarzem weterynarii. Należy zdawać sobie sprawę, że niedobór witamin dla koni jest tak samo szkodliwy jak ich nadmiar. Aby jak najlepiej dopasować suplement do potrzeb zwierzęcia, warto przyjrzeć się jego diecie i poziomowi aktywności, a także wykonać badania krwi (najlepiej morfologię plus profile narządowe). Dzięki nim łatwiej będzie ocenić stan zdrowia konia oraz jego realne deficyty mineralno-witaminowe.